Het had niet veel gescheeld of de monumentale, rode beuk bij de Joodse begraafplaats in Dieren (Gelderland) zou gekapt zijn. Doordat de boom toevallig ontbrak op de gemeentelijke lijst ‘bijzondere bomen’, genoot deze geen juridische bescherming en kon een kapvegunning worden aangevraagd.
De aanvrager was het Nederlands-Israëlisch Kerkgenootschap (NIK) dat een subsidie heeft ontvangen waarmee Joodse begraafplaatsen in heel Nederland kunnen worden hersteld. Zo is men in Dieren van plan het washuisje en de toegangspoort op te knappen en de heg van haagbeuk rond de begraafplaats te herstellen. De boom zou er volgens het NIK niet mogen staan en diende verwijderd te worden.
Volgens een woordvoerder van NIK is de ‘kapvergunning’ voor de rode beuk aangevraagd om diverse redenen. Bomen zijn volgens NIK verboden op een Joodse begraafplaats. “De wortels van de bomen verstoren door de ondergrondse groei de eeuwigdurende grafrust. Het is ook niet toegestaan dat nabestaanden van de priesters zich onder 1 dak bevinden met de doden. Door overhangende takken met bladeren ontstaat een symbolisch dak tussen de graven en de boom waardoor het voor afstammelingen van de priesters niet mogelijk is eventueel de begraafplaats te bezoeken.” De begraafplaats is een gemeentelijk monument waar, als de boom omvalt op de grafstenen, deze onherstelbaar beschadigd kunnen worden en zodoende de cultuurhistorische waarde vernietigd wordt.
Veel omwonenden hebben tegen de kap bezwaar gemaakt en de kap zelfs kunnen voorkomen toen NIK binnen de bezwaartermijn wilde kappen. Door de steun voor de rode beuk, oa via een petitie, heeft de gemeente zich al genoodzaakt gevoeld om informeel met NIK te praten over behoud van de boom. Wij zullen bepleiten dat de gemeente als eigenaar of mede-eigenaar van de boom (op de erfgrens) hier ook zeggenschap heeft.
De bezwaarmakers zijn van mening dat de herstelwerkzaamheden van de begraafplaats prima kan samengaan met behoud van deze mooie rode beuk.
Beide standpunten kwamen aan de orde tijdens de recente, drukbezochte hoorzitting met vetegenwoordiging van buurtbewoners, de Bomenstichting, het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) en de gemeente Rheden.
Het pleidooi van de Bomenstichting (door Ines Verbeek) kwam erop neer dat de gemeente bij het besluit tot vergunningverlening een onzorgvuldige procedure heeft gevoerd, dat de boom ten onrechte niet op de lijst van bijzondere bomen is geplaatst en dat omwille van de cultuur-historische waarde en de leeftijd van de boom een kapvergunning nooit afgegeven had mogen worden. Gerrit Jan van Prooijen kon aantonen dat het ging om een gezonde boom en dat deze al een leeftijd van 100 jaar heeft bereikt.
Gisteren heeft het NIK laten weten dat zij, gelet op alle omstandigheden met betrekking tot deze boom en de ontstane commotie, heeft besloten af te zien van kap en samen met de Bomenstichting te onderzoeken hoe de boom optimaal gesnoeid kan worden.
Juni 2023
Zie ook:
https://www.regiobodeonline.nl/2023/04/rode-beuk-moet-weg-voor-restauratie-joodse-begraafplaats/
https://archive.ph/zlXFx