Op de website van Vitale Groene Stad verscheen een interessant artikel dat we graag met jullie delen:
Waarom zijn bomen het kind van de rekening? Daar is een aantal factoren voor aan te wijzen, geeft Marjan Dat van Stadswerk aan. ‘Boomvervanging is in verhouding erg kostbaar, geld is er niet voor gereserveerd en bomen liggen politiek erg gevoelig.’
Tijdens de kennisbijeenkomst Groene Baten door Slimme Plantkeuze die eind september bij Van den Berk Boomkwekerijen in Sint-Oedenrode plaatsvond, spraken Marjan Dat en Jelle Hiemstra over de noodzaak van bomen.
Dood
Bomen zijn dé bepalende factor in het openbaar groen. Door hun omvang en waarde leveren zij een grote bijdrage aan de baten van groen voor de leefomgeving. Marjan Dat confronteerde de aanwezigen van de kennisbijeenkomst met het feit dat het in gemeenteland slecht is gesteld met het bomenbeleid. Grote bomenbestanden in wijken uit de jaren ’50, ’60 en ’70 zijn in de komende jaren aan vervanging toe. ‘Met uitzondering van hoofdwegen en incidentele stadsvernieuwing is vrijwel nergens structureel boomvervanging tot stand gekomen. De bomen in deze wijken gaan tussen nu en 10-15 jaar dood’, aldus Dat. In het verleden werd tijdens de structurele vervanging van de riolering de hele straat open gegooid. Bomen werden dan noodzakelijkerwijs vervangen, omdat de straat dan openging. Door de huidige technieken gebeurt dit ondergronds en hoeft de straat niet meer open.
Kaalslag
Veel gemeenten zijn zich niet bewust van de impact die dit gaat krijgen. Boomvervanging is in verhouding erg kostbaar en er is geen geld voor gereserveerd. Dat: ‘Het is volstrekt normaal om af te schrijven op gebouwen en materieel. Iedereen weet dat dat een gebouw na vijftig jaar een opknapbeurt nodig heeft. Op grondeigendommen wordt niet afgeschreven, omdat er van uitgegaan wordt dat de openbare ruimte niet in waarde en kwaliteit inboet’. Niets is minder waar stelt Dat stellig. Daarnaast geeft zij aan dat het groen geen wettelijke normen kent, ondanks dat de maatschappelijke en economische waarde daarvan wordt onderkend. Ook roepen bomen emoties op bij inwoners, zoals een voorgenomen kap die een straat in tweeën verdeelt. ‘Het vraagt dus moed van de beheerder om ondanks gebrek aan geld de vervanging van bomen aan te kaarten. Uitstel nu betekent kaalslag later, niet in één straat, maar in hele woonwijken.’
Rekensom
Aan de hand van haar expertise en ervaringen laat Dat in een rekensom zien wat de vervangingskosten van bomen zijn in vergelijking met het gemiddelde beschikbare budget:
Een gemiddelde boom kost € 1000 tot 2500 per vervanging afhankelijk van standplaats, soort en grootte. Een gemiddelde stad van 45.000 inwoners heeft 30.000 bomen maal circa € 2.000 = € 60.000.000 aan vervangingskosten. Wanneer elke boom gemiddeld 50 jaar meegaat, is op jaarbasis structureel € 1.200.000 nodig. De gemiddelde onderhoudsbegroting voor het totale openbare groen in een gemeente bedraagt daarentegen zo’n 8 ton tot 1 miljoen.
Onderzoek
‘Wil je extra kosten door vroegtijdige uitval en vervanging voorkomen, en wil je dat bomen ook in het stedelijk gebied kunnen uitgroeien tot volle wasdom dan is kennis van de juiste boom op de juiste plaats van groot belang’, zegt Jelle Hiemstra van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving.De groeiomstandigheden in de stad zijn voor bomen vaak niet optimaal. De ruimte is beperkt en de omgeving is verre van natuurlijk. ‘Dit vraagt nogal wat van bomen. Daarbij komt dat de veranderende klimaatomstandigheden en het optreden van nieuwe aantastingen vragen om aanpassing van het sortiment in het stedelijk gebied. Dit maakt, zeker nu de praktijkkennis bij gemeenten tanende is, objectief onderzoek over de toepassing van bomen in het stedelijk gebied van groot belang.
Gebruikswaardeonderzoek laanbomen
Hiemstra vertelt over het Gebruikswaarde Onderzoek Laanbomen. ‘Dit onderzoek – op initiatief van kwekers, onderzoekers en gemeenten – heeft vijftien jaar geduurd om de gebruikseigenschappen van nieuwe straatboomsoorten objectief in kaart te brengen. Hiemstra: ‘In totaal zijn 75 soorten of klonen gevolgd op 17 verschillende locaties in Nederland. De ontwikkeling van de bomen en ervaringen met onderhoud en beheer zijn daarbij in beeld gebracht. Informatie over deze bomen en de resultaten van het onderzoek zijn te vinden op www.straatbomen.nl.’ In het boek ‘De juiste boom, op de juiste plaats’ staan 25 van deze 75 bomen beschreven. Deze selectie geeft een beeld van de vele mogelijkheden die er zijn. Hiemstra: ‘Wanneer de juiste boom op de juiste plaats toepast, investeer je in kwaliteit.’
Meer weten? De kennisbijeenkomst ‘Groene Baten door slimme plantkeuze’ die plaatsvond op 24 september bij Van den Berk Boomkwekerijen in Sint Oedenrode trok meer dan tachtig belangstellenden, waarvan het merendeel gemeenten waren. Hier treft u het verslag aan van de volgende lezingen:
– Bomen in de stad zijn onbetaalbaar door Marjan Dat;
– Juiste boom op de juiste plaats door Jelle Hiemstra;
– Biodiversiteit: Hoe doe je dat? Door Marco Hoffman;
– Wat zijn we zonder praktijk door Laurens Lageschaar;
– Borging van kwaliteit door Matthijs Mesken.
Gezien de grote belangstelling, zijn de initiatiefnemers voornemens om volgend jaar een vergelijkbare bijeenkomst te organiseren.
Tekst: Roel van Dijk